پدافند دفاع هوایی اونجر

پدافند هوایی همچون یک زنجیره متصل به هم می باشد که دارای حلقه های به هم فشرده شده است. این حلقه ها را می توان از هشدار زود هنگام تا هواپیماهای رهگیر دوربرد (برتری هوایی)، شکاری های نقطه ای، موشک های ارتفاع پایین و سرانجام توپ های ضد هوایی دانست. موشک های پدافند کوتاه برد شانه پرتاب در این زنجیره در آخرین حلقه این زنجیره می باشد که وظیفه مقابله با جنگنده ها و بالگردهای در حال پرواز در ارتفاع پایین را دارد. اگرچه بسیاری معتقدند که این نوع سلاح ها توانایی چندانی در مقابله با جت های سریع به دلیل دارا بودن سرجنگنده، کوچک نیستند ولی باید توجه داشت که این سلاح ها به نیروهای پیاده این امکان را می دهند که به رزم وسایل پرنده دشمن بروند. شاید پرآوازه ترین موشک پدافندی شانه پرتاب جهان FIM92 استینگر باشد که دارای شهرت زیادی در جهان غرب است. این موشک در اواخر دهه 60 میلادی به درخواست نیروی هوایی آمریکا برای به خدمت گرفتن موشک پدافند هوایی برای جایگزینی موشک FIM42 توسعه پیدا کرد. اولین شلیک آزمایش این موشک در سال 1973 انجام شد ولی به دلیل پاره ای از مشکلات فنی این آزمایشات تا سال 1975 متوقف شد. ولی سرانجام با رفع مشکلات فنی موجود این موشک طی قراردادی با کمپانی جنرال الکتریک در سال 1978 به تولید انبوه رسید. سرانجام اولین سری این موشک ها در سال 1981 با کد FIM92A در ارتش امریکا عملیاتی شد. از آنجایی که این موشک ها دارای سرجنگنده های کوچک بئدند کمپانی های سازنده این نوع سلاح ها تصمیم به افزایش شانس انهدام هدف توسط این موشک ها گرفتند. از این رو کمپانی  بوئینگ دست به توسعه سیستم اونجر گرفت. "اونجر" یک سیستم پدافند هوایی کوتاه برد متحرک ساخت بوئینگ است که در اواخر دهه 80 میلادی برای نیروی دریایی امریکا توسعه پیدا کرد. اونجر  در واقع ترکیپ جیپ مشهور هاموی و موشک های شانه پرتاب فروسرخ موفق  استینگر است.

این سیستم این امکان را به کاربر می دهد که تعداد زیادی موشک استینگر را به طرف هدف در حال پرواز شلیک کند تا از این رو شانس انهدام هدف بیشتر شود. این چنین سیستم هایی قبلا نیز در ارتش های دیگر امتحان شده است. موشک سام 8 را باید اولین سیستم عملیاتی اینچنینی در جهان نامید که شامل 4 موشک فرو سرخ نصب شده بر روی یک خودروی زرهی بود. قبل از نمونه های دو تایی و سه تایی موشک استینگر برای نصب بر روی خودروهای زرهی یا توپ های ضد هوایی هدایت راداری وجود داشت. ولی این بار کمپانی بوئینگ با ارائه این مدل، سیستمی مشابه چاپارل ر ابه نیروی دریایی ارائه داده است. به احتمال زیاد اونجر نیز جایگزین چاپارل در نیروی هوایی امریکا خواهد شد. این سلاح بین سال های 1989 تا 1992 آزمایشات خود را کامل کرد و در سال 1992 نیروی دریایی امریکا خواهان به خدمت گرفتن 679 اونجر شد. اونجر را می توان بر ضد تمامی اهداف پایین پرواز همچون بالگردها و هواپیماها بکار برد. این سیستم همچنین دارای یک سیستم جلو نگار فرو سرخ FLIR می باشد که این امکان را به کاربر می دهد که به صورت غیر فعال هدف پرنده را کشف کند. این سیستم از آنجایی که "اونجر" فاقد رادار می باشد از اهمیت بسیاری برخوردار است. این FLIR به "اونجر" این کمک را می رساند که هدف را به وسیله سیستم فروسرخ کشف و اطلاعات هدف به کامپیوتر به صورت خودکار لانچر را به طرف هدف یرگردانده و در زمان مناسب بعد از قفل شدن موشک ها بر روی هدف موشک را به طرف هدف شلیک می کند. لازم به ذکر است که کاربر می تواند این اعمال را به صورت دستی و غیر خودکار انجام دهد. در این روش به کارگیری اونجر چندان با بکارگیری موشک استینگر تفاوتی ندارد. هنگامی که اپراتور یک هدف پرنده را مشخص می کند سر لانچر را به طرف منطقه هدف بر می گرداند. این روند شامل به کار انداختن جستجوگر فروسرخ نصب شده بر روی موشک است که این جستجوگر با کاوش منطقه پیش روی خود منبع گرمایی موثق را که خروجی موتور یک هواپیما و یا یک بالگرد است را کشف و بر روی آن قفل می کند. بعد از آن موشک با یک صدای زوزه مانند به کاربر در مورد قفل شدن بر روی هدف اطلاع می دهد. بعد از آتش موشک توسط کاربر موشک به وسیه موتور راکتی کوچک خود (خرج پرتاب) از لوله لانچر پرتاب می شود. این موشک مانند تمامی موشک های شانه پرتاب دارای یک راکت دو مرحله ای سوخت جامد می باشد. مرحله اول راکت دارای سوخت کمی است به طوری که سوخت موشک در همان درون لانچر پرتاب تمام می شود. بعد از اینکه  موشک از لوله لانچر بیرون آمد و به اندازه کافی از شلیک کننده دور شد راکت اصلی یا خرج پرواز روشن شده و موشک را به پیش می برد. موشک دارای بالچه های تا شده در انتهای بدنه برای هدایت خود است که بلافاصله بعد از خروج از لوله باز می شود. موشک بعد از به کار افتادن راکت اصلی در عرض 2 ثانیه به سرعت 2 ماخ (معادل 660 متر بر ثانیه) می رسد و تا 2.6 ماخ به پرواز در می آید. در صورتی که موشک تا 17 ثانیه بعد از شلیک نتواند هدف خود را مورد اصابت قرار دهد دست به خودکشی می زند. (به صورت اتوماتیک منفجر می شود) این موشک را می توان بر ضد اهدافی تا برد 8 کیلومتر و ارتفاع 3100 متر مورد استفاده قرار داد. گرچه به طور معمول این موشک را بر ضد اهدافی بین 1000 تا 6000 متر مورد استفاده قرار می گیرد. موشک ها را می توان به صورت تکی و یا با تعداد زیاد شلیک کرد. موشک های این سیستم از نوع FIM-92D استینگر هستند که از سال 1992 به تولید رسیده اند و در واقع نوع پیشرفته FIM-92C می باشد که از دو طول موج متفاوت فروسرخ و فرابنفش برای تفکیک هدف های واقعی از طعمه های گرم استفاده می کند. این موشک دارای 3 کیلوگرم مواد منفجره قوی در کلاهک خود می باشد. موشک استینگر در جنگ های بسیاری به صورت عملیاتی استفاده شده است که از جمله می توان به درگیری مجاهدان افغان با نیروهای شوروی در افغانستان در دهه 80 میلادی اشاره کرد.

گفته می شود تاکنون از این موشک در حدود 70000 فروند ساخته شده است و در حدود 300 فروند بالگرد و هواپیما را مورد هدف قرار داده است. "اونجر" همانطور که گفته شد شامل دو لانچر پرتاب موشک استینگر به ظرفیت هر لانچر 4 موشک سوار بر یک خودروی "هاموی" است. این دو لانچر بر روی یک سکوی متحرک قابل چرخش نصب شده است که 360 درجه قابلیت چرخش دارد. کاربر پشت یک صفحه شیشه ای در بین دو لانچر قرار می گیرد و توانایی چرخش برحک متحرک که به وسیله نیروی برق کار می کند را دارد. می توان بعد از شلیک موشک ها، در عرض 4 دقیقه، 8 موشک دیگر را بارگزاری کرد. کابنی این جیپ دارای نمایشگرهای رنگی برای نشان دادن تصاویر سیستم فرو سرخ جلونگر به کاربر می باشد. دوربین دید در شب برای خدمه، مسافت یاب لیزری، سیستم تعقیب خودکار هدف از جمله تجهیزات الکترونیک "اونجر" هستند. جیپ "هاموی" که جیپ اصلی ارتش امریکا می باشد و به طور گسترده ای مورد استفاده است، یک جیپ  4*4 است که از یک دستگاه موتور v8 با 135 اسب بخار استفاده می کند. سرعت این خودرو بر روی جاده 96 کیلومتر بر ساعت است و دارای برد 486 کیلومتر می باشد. (سرعت "هاموی" در این مدل با لانچر موشک استینگر در این اندازه است.) خودرو در قسمت جلو از یک دستگاه مسلسل 12.7 میلی متری M3 با 200 گلوله مجهز است. اسن سیستم برای استفاده تنها به دو نفر خدمه نیازمند است. این سیستم در سال 1991 در صحرا در جریان جنگ خلیج فارس 1 مورد استفاده قرار گرفت. البته در این هیچ جنگ هیچ موشکی در مرحله رزمی از این سیستم شلیک نشد. در جریان حوادث 11 سپتامبر نیز این سیستم وظیفه حفاظت از آسمان واشنگتن ر ابر عهده گرفت. از سال 2003 میلادی با حمله امریکا به عراق این سیستم در عراق مستقر شد. به غیر از ارتش آمریکا، تایوان با 70 سیستم و مصر با 75 سیستم از جمله خریداران "اونجر" هستند.

HMMWV (high-mobility multipurpose wheeled vehicle) خودروی هاموی

منبع : 

ماهنامه جنگ افزار 19