توپولف تی یو -۱۶۰ (به روسی: Туполев Ту-۱۶۰) نام بمب افکن استراتژیک مافوق صوت و سنگین ساخت شرکت توپولف در کشور روسیه (شوروی) است. این بمبافکن، رادارگریز و شبیه و قابل قیاس با بمبافکن آمریکایی بی-۱ است در حالی که ابعاد آن بزرگتر است و ظرفیت حمل مهمات بیشتری دارد. این بمب افکن دارای قابلیت حمل بمب هستهای و متعارف میباشد و آخرین بمب افکن استراتژیک ساخت شوروی و همچنین سنگینترین بمبافکن فعلی جهان است. روسیه هم اکنون ۳۵ عدد از این بمبافکن را در اختیار دارد، و تولید این بمب افکن هنوز در روسیه ادامه دارد.
دو فروند از تی یو-۱۶۰ برای انجام پرواز آزمایشی ۱۳سپتامبر۲۰۰۸ وارد ونزوئلا شد. از این بمب افکنها تحت عنوان میراثهای جنگ سرد نام برده شده است. خلبانهای این وسیله به درناهای سفید معروفاند به علت توانایی مانور بالا و رنگ سفید این پرنده.
ناتو این هواپیما را با نام Tupolev Tu-۱۶۰ و لقب Blackjack میشناسد. هواپیمای بمب افکن مافوق صوت استراتژیک توپولف ۱۶۰ طی سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۲ توسط مجتمع پژوهشی و مهندسی هواپیمایی توپولف در مسکو و در مجموعه هواپیماسازی «گاربونف» کازان مستقر در تاتارستان در دست تولید بود.اما یک فروند نیز در ماه مه سال ۲۰۰۰ میلادی به نیروی هوایی روسیه تحویل داده شد.البته نیروی هوایی اوکراین این هواپیما را در سال ۲۰۰۱ از خدمت خارج کرد.Tu۱۶۰ توانایی انجام ماموریتهای محوله در تمامی شرایط آب و هوایی و روز و شب را برخوردار میباشد. Tu۱۶۰ در طی دوران جنگ سرد به منظور شلیک موشکهای ALCM یا موشک کروز شلیکی از هوا به مرحله طراحی و تولید رسید.بلک جک امروزه سنگین وزنترین و میتوان گفت تا حدودی قدرتمندترین بمب افکن حال حاضر دنیاست.
طراحی
سازه بدنه بر مبنای یک تیر تیتانیومی است که بطور کل
لطفا ادامه مقاله را در ادامه مطلب مشاهده بفرمایید
همه اعضای اصلی این پرنده به این تیر تیتانیومی متصل میباشند.به دلیل پرواز در سرعتهای مافوق صوت، دارای سیستم بال متغیر است که بنابر سرعت موجود میزان به عقب رفتگی بال را توسط کامپیوتر تنظیم می نماید.بالهای متغیر این هواپیما کلاً میتواند در سه حالت ۲۰ درجه برای فرود، ۳۵ درجه برای کروز یا گشت زنی عادی در آسمان و ۶۵ درجه برای پرواز در سرعتهای بالای صوت قرار گیرد. در حالتی که بالها کاملاً به عقب برگشته اند، از سطح داخلی بالها فلپ هایی به صورت عمودی روی هر بال بلند میشوند که نقش ایجاد ثبات را در سرعتهای بالا ایفا میکنند. همچنین در امتداد جلو و عقب این چرخها محفظههای حمل تسلیحات در خط میانی وسط هواپیما تعبیه شده است.در انتهای مخروطی دم هواپیما، چترهای فرود آن قرار داده شده اند که به کاهش سرعت در هنگام فرود کمک میکنند.برد عملیاتی هواپیما ۱۴۰۰۰ کیلومتر و سقف پرواز آن ۱۶۰۰۰ متر و حداکثر سرعت این هواپیما در ارتفاع بالا ۲۰۰۰ کیلومتر بر ساعت و در ارتفاع پایین ۱۰۳۰ کیلومتر میباشد.ارابه فرود: این هواپیما شامل یک ارابه دو چرخی در دماغه یا جلوی هواپیما و دو ارابه شش چرخی در دو جفت، در میان موتورها و یک چتر ترمز میباشد.این بمب افکن مجهز به سیستم سوختگیری هوایی است که برای انجام عملیات سوخت گیری هوا به هوا با دقت بیشتر، لوله سوخت گیری در جلوی شیشه خلبانان قرار گرفته که عمل سوخت گیری را به مراتب ساده تر می سازد که در شرایط عادی لوله سوخت گیری در نوک بدنه در جلوی کابین خلبان جمع میشود.ظرفیت سوخت گیری این هواپیما ۱۶۰ تن میباشد.Tu-۱۶۰ برای برخاستن به یک باند ۳۰۵۰ متری از بتونی نیاز دارد.
کابین
خدمه پروازی توپولف ۱۶۰ چهار نفر شامل یک خلبان و کمک خلبان ومهندس پرواز و مسول تسلیحات است. که هر چهار نفر به صندلیهای پرتاب شونده صفر/صفر (سرعت صفر/ارتفاع صفر)مجهز هستند که میتوانند با ایمنی کامل در همه ارتفاعات و سرعتهای پروازی حتی در زمان استقرار هواپیما بر روی باند اقدام به خروج اظطراری یا همان ایجکت نمایند.بر خلاف سایر بمب افکنهای سنگین دیگر که از یوک و فرمان استفاده میکنند، این بمب افکن همچون جنگندهها یک دسته فرمان برای کنترل هواپیما توسط خلبان دارد.
موتورها
این هواپیما برای تامین قدرت خود از چهار موتور قدرتمند NK-۳۲ توربوفن مجهز به پس سوز بهره می جوید که هرکدام از این موتورها رانشی برابر با ۲۵۰۰۰ کیلوگرم تولید میکند.موتورها در دو غلاف زیر بالها قرار گرفته اند و دارای ورودیهای هوای متغیر هستند.
جنگ افزار
این هواپیما قابلیت حمل موشک کروز استراتژیک Kh-۵۵MS با برد ۳۰۰۰ کیلومتر( که در غرب و ناتو بهAS-۱۵ کنت معروف است ) را داردو تا ۱۲ تیر از این موشک (یعنی در هر محفظه شش تیر)قابل حمل است. بلک جک میتواند جنگ افزارهای هستهای و متعارف شامل موشکها ی دوربرد هستهای را حمل نماید.این هواپیما برای دفاع از خود از انواع موشکهای حرارتی مادون قرمز، مغشوش کننده رادار و پرتاب کننده فلر یا همان گویهای آتشین گمراه کننده موشک حرارتی برخوردار است.همچنین امکان حمل موشک kh-۱۵P(نام ناتو:AS-۱۵) با برد ۲۰۰ کیلومتر وجود دارد که میتواند به یک کلاهک اتمی یا متعارف ۲۵۰ کیلوگرمی مجهز شود.ظرفیت نهایی این بمب افکن ۴۰ تن بمب یا موشک میباشد.
الکترونیک پروازی
این هواپیما از سیستم کنترل با فرامین الکتریکی (FBW)استفاده میکند.در این هواپیما از کامپیوتر استفاده بسیاری شده و این بمب افکن از یک سیستم هدفگیری یکپارچه و سیستم ضد جنگ الکترونیکی و کنترل خوددکار سود میجوید. در دماغه این هواپیما، سیستم رادارای آبزور K قرار گرفته است که از آن هم برای اسکن آسمان و همینطور برای بررسی و مطالعه اهداف زمینی استفاده میشود. همچنین در دماغه رادار سپوکا نیز برای بررسی سطح زمین هنگام پرواز سینه مال یا بسیار نزدیک به زمین و در ارتفاعات پایین نیز تدارک دیده شده است. برای هدایت موشک ها، از سیستم پیشرفته راداری ناوبری/حمله اختاپوس که هم برای هدایت هواپیما و هم به منظور هدایت سلاحها به کار برده میشود، استفاده میشود. این سیستم اطلاعات و مختصات محوری لازم را برای موشکهای کروز شلیک شده به خوبی فراهم میآورد. همچنین این سیستم نقشهای دیجیتالی را از سطح زمین قبل از پرتاب موشک به آن تحویل میدهد که عمل هدایت را دقیق تر میکند.
با انجام عملیات ارتقاء بر روی این هواپیما، انتظار میرود که تا سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ در خدمت باقی مانده و پرواز نمایند.
منبع: ویکی پدیا
گردآوری : m.hosaini