تفنگ برنو

تفنگ برنو

تفنگ KAR 98K (Karabiner G98K که در ایران بنام برنو مشهور است. این سلاح در سه نوع کوتاه و متوسط (که به اصطلاح کارابینر گفته می شود) و بلند تولید می‌شد. مدل بلند آن G98 نام دارد که مخفف نام Gewehr 98 است که در سال ۱۸۹۸ وارد خدمت ارتش امپراتوری آلمان شد.

بـِرنو (KAR98K) نوعی تفنگ تک تیر و بسیار قوی با برد زیاد (۴۵۰۰ متر) و کالیبر ۷٫۹۲ میلیمتر است که بر اساس طرح اولیه تفنگ G98 ماوزر و ماوزر 98k از جمله در شهر برنو در کشور چک‌اسلواکی (این مدل با تغییر نام، Vz 24نام می گرفت اما در اصل همان مدل کارابینر ژ ۹۸ بود که در ایران بیشتر با نام برنو کوتاه شناخته می شود) ساخته می‌شد.

این تفنگ را دو برادر آلمانی به نام‌های «پتر پل» و «ویلهلم» ماوزر برای ارتش آلمان ساخته بودند. بعدها امتیاز ساخت آن به ایران و چند کشور دیگر نیز داده شد.

تفنگ برنو در ایران     
در روز هفتم بهمن ماه ۱۳۰۹ (۲۷ ژانویه ۱۹۳۰) درپی یک بررسی طولانی، رضا شاه که فرمانده کل نیروهای مسلح بود موافقت کرد که «ماوزر» ساخت آلمان پس از یک دوره آزمایش چندساله، تفنگ رسمی ارتش ایران شود. این آزمایش روی ماوزرهای «وی‌زی ۲۴» (VZ24) یعنی ماوزر ساخت سال ۱۹۲۴ چکسلواکی صورت گرفت و ستاد ارتش در سال ۱۹۳۴ (۱۳۱۳) به آن نمره قبولی داد. از آن پس ماوزر که تولید انبوه آن از سال ۱۸۹۸ در «اوبرنادورف» آلمان آغاز شده بود و در طول جنگ جهانی اول به عنوان دقیقترین و خوشدست‌ترین تفنگ سبک بکار رفته بود جای تفنگ‌های روسی (ناگانت = نوغان) و انگلیسی را در ارتش ایران گرفت.

کارخانه ماوزر بعداً شعبه خود را در شهر «برنو» واقع در ایالت موراویای چک‌اسلواکی دایر کرد و دولت ایران که مشتری کمپانی «اشکودا» بود ترجیح داد که تفنگهای ماوزر ساخت شهر برنو Brno را خریداری کند. از آن پس در ایران نام «برنو» بر تفنگهای ماوزر گذارده شد که پنج تیر و تک تیر بودند. از دهه ۱۹۴۰، ایران خود دست به ساختن برنو زد و آن را در کارخانه‌های تسلیحات (معروف به مسلسل سازی واقع در نزدیکی دوشان تپه) تولید کرد.

برنو هنگامی که وارد خدمت ارتش آلمان شد، در کوتاه مدت مورد توجه سربازان ارتش قرار گرفت، این سلاح آنچنان خوشدست بود که تا پایان جنگ جهانی دوم مورد مصرف قرار میگرفت. هنگامی که آمریکا وارد جنگ جهانی دوم شد ام یک سلاحی بود که آمریکایی‌ها با آن می‌جنگیدند. برنو با آنکه بسیار خوشدست بود ولی در جنگهای تن به تن از فاصله نزدیک به کارامدی ام یک نبود. زیرا گلنگدن آن باعث کند شدن عملکرد آن میشد. به همین سبب با آنکه دقت تیر ام یک از برنو کمتر بود ولی تا آنکه گلنگدن آن کشیده شود، سربازان آمریکایی توان شلیک هشت تیر پیاپی را داشتند. آلمان نازی مدل ژ-43 و اس-تی-ژ-44 را پیاپی وارد خدمت کرد ولی حتی آنها نیز نتوانستند جایگاه برنو را تسخیر کنند.

برنو آنچنان مدل موفقی بود که با گذشت سالها ختی مدلهای باقیمانده در اسلحه خانه های ارتش ایران در اواخر جنگ ایران و عراق هنگامی که سایه ی فقر بر ارتش ایران گسترده شده بود، به عنوان سلاح تک تیرانداز همانند جنگ اول و دوم جهانی مورد استفاده قرار گرفتند.

مدلی که در ایران با نام برنو شناخته می شود مدلیست که به ایران فروخته شده بود و همان مدل مشهور کارابینر می باشد. این سلاح با توجه به دقت بسیار بالا حتی امروزه نیز مورد توجه تیراندازان و شکارچیان قرار دارد. امروزه مدل بهینه سازی شده همین سلاح گلوله زنی برای استفاده شخصی همانند شکار توسط ماوزر و دیگر کارخانه‌های اسلحه سازی ساخته می‌شود. همچنین بسیاری از تفنگ‌های گلوله زنی سیستم گلنگدن بر پایه این سلاح را دارند. زمانی که سلاح ام یک وارد خدمت ارتش ایران شد، ارتش بسیاری از سلاحهای برنوی باقیمانده را فروخت، برخی از آنها با مزایده وارد بازار داخلی شدند که همکنون نیر با وجود کارکرد دراز مدت همچنان در دست شکارچیان داخلی بسبب نبود سلاحهای جدید می‌گردند و برخی نیز به خارج فروخته شدند و برخی بعنوان آهنپاره روانه صنایع فولاد شدند. امروزه بسیاری از کلکسیونرهای سلاح علاقمند خرید مدلهای آنتیک این سلاح هستند. نشانهایی که درست جلوی گلنگدن روی جان لوله قرار دارد حکایت از ارتشی دارد که آن سلاح در آن خدمت کرده، امروزه میتوان در کلکسیونها سلاحهای برنوی متعلق یه ارتش ایران، عثمانی و امپراتوری آلمان را یافت.

تفگ شکاری کالیبر 06-30 اسپرینگفیلد مدل برنو. اخیرا صنایع دفاع سلاح گلوله زنی 270. با نام نخجیر ۳ ساخته است که کپی از برنو می باشد، با تفاوت کالیبر آن. همچنان که ذکر شد برنو مشتریان بسیاری در سراسر جهان دارد، بهمین سبب کارخانه اسلحه سازی ماوزر که همکنون تبدیل به کارخانه ی اسلحه سازی با تولید مصارف شخصی شده، این سلاح را در انواع و کالیبرهای گوناگون می سازد. گراورها و قنداقهای آنها بسیار گوناگون بوده و برخی از آنها با گراورکاری‌های بی‌نظیری ساخته شده و با قیمتهای کلان هزاران دلاری مشتریان خاص خود را می یابند و برخی در ساده ترین شکل ممکن با قنداق پلاستیکی بدون گراور به قیمت چند صد دلار قروخته می شوند. در سلاحهای شکاری، علاوه بر مارک و جنس قلمکاریهای موسوم به گراور عمده تعیین کننده ی قیمت سلاح میباشد.

تفنگ برنو پس از ورود به ایران در ردیف سلاح‌های سازمانی ارتش قرار گرفت امابا ورود تفنگ ام ۱ جای خود را به این تفنگ نیمه خودکار داد.اما همچنان جایگاه خود را در بین مردم و بخصوص عشایر لر حفظ نمود چرا که به عقیده آنها برنو بهترین بوده و هست. دسترسی عشایر به این سلاح بعد از شهریور ۱۳۲۰ و انحلال ارتش ایران در پی حمله متفقین صورت گرفت.

برنوهای ساخت ۱۳۰۹ و ۱۳۱۷ از اهمیت و قابلیت‌های بالاتری برخوردار هستند اما مدلی قدیمی تر از این اسلحه وجود دارد که نقش شاهینی در حال پرواز را برخود دارد که ورود آن را به سال ۱۲۹۸ و توسط میرزا کوچک خان نسبت می‌دهند.

ارتشهای مسلح به برنو

 چین, جمهوری چین, کرواسی, دانمارک, آلمان ,فرانسه, آلمان, اندونزی, ایران, اسرائیل, لوکزامبورگ: ,آلمان نازی, نروژ, پرتغال, صربستان, اسلواکی, سوئد, ترکیه, یوگسلاوی

گرداوری : M-HOSSEINI