اشنایی با انواع کلاهک های جنگی ( قسمت اول )

                                    اشنایی با انواع کلاهک های جنگی
چکیده :
سرجنگی را میتوان عنصر اصلی هر نوع مهمات به شمار اورد . پیچیده ترین مهمات در صورتی که از توان لازم برای تخریب هدف برخوردار نباشند یا نوع سرجنگی به کار برده شده با ساختار هدف متناسب نباشد ( مثل به کار بردن سرجنگی های انفجاری علیه زره تانک مدرن ) در ان صورت عملا هزینه و سرمایه صرف شده برای مهمات اتلاف شده است . در این مقاله کلاهک های جنگی متعارف به صورت اجمالی معرفی شده اند .
مقدمه:
وظیفه اصلی هر سلاح اعمال نیروی مخرب و ویرانگر به هدف مورد نظر است . اهداف امروزی در صحنه نبرد شامل تاسیسات مهندسی همچون پل ها و سازه ها ، سنگرها ، تانک ها و انواع خودروهای زرهی و نظامی ، توپخانه ، سایت شلیک موشک و حتی نیروهای انسانی میباشد . از انجا که هر کدام از این اهداف ماهیت فیزیکی متفاوتی دارند لذا به منظور تخریب انها کلاهک های جنگی متنوعی با عملکردهای مختلف ارائه شده اند . از نظر ساختاری بخش های اصلی و مشترک در انواع مختلف سرجنگی شامل فیوز ، سیستم مسلح سازی و ایمنی ، ماده منفجره و پوسته سرجنگی است. این نوشته به معرفی انواع متعارف سرهای جنگی همچون شدیدالانفجار ( که عمدتا علیه نفر و اهداف نرم استفاده میشود ) ، سرجنگی شدیدالانفجار-ترکش زا ( که عمدتا کابرد ضد نفر و ضد اهداف زره سبک دارند ) ، سرجنگی های ترموباریک و نمونه هواسوخت ( که کاربرد ضد نفر در فضاهای بسته دارد ) و بالاخره پرتابه های انرژی جنبشی ( که کاربرد ضد زره داشته و فاقد هر گونه ماده منفجره هستند ) و سرجنگی های له شونده ( که کاربرد ضد زره دارند ) میپردازند .

سرجنگی شدید الانفجار:
سرجنگی شدیدالانفجار ساده ترین و ابتدایی ترین انواع سرجنگی به شمار میرود . در این نوع سرجنگی انهدام هدف به طور کامل مبتنی بر اثرات انفجاری مواد منفجره ی درون سرجنگی است و تاثیرات ثانویه پرتاب اشیا و ترکش ها تاثیر کمی را در تخریب دارا میباشد . در اثر انفجار مواد منفجره مقادر عظیمی از گاز پر فشار با درجه حرارت حاصل از انفجار یک سرجنگی شدید الانفجار در حد 200 کیلو بار و 5000 درجه سلسیوس است . موج شوک تولید شده یک موج فشاری است که در ان فشار از فشار اتمسفر به مقدار ماکزیمم فشار در کسری از ثانیه افزایش میابد و سپس در یک صدم ثانیه به فشار اتمسفر افت میکند . این بخش به عنوان فاز مثبت موج شوک شناخته میشود . در ادامه ی این فرایند افت فشار به کمتر از فشار اتمسفر افزوده میشود . این بخش با عنوان فاز منفی موج شناخته میشود . سطح زیر منحنی فاز مثبت یک پالس مثبت و سطح زیر منحنی فاز منفی یک پالس منفی محیط اطراف اعمال میکند. نتیجه این تغییر فشار مثبت ومنفی اعمالی که پالس بسیار قوی فشاری کششی روی اهداف است که در نتیجه منجر به شکستن مقاومت و استحکام هدف و موجب انهدام ان میگردد . با افزایش فاصله از مرکز انفجار فشار ماکزیمم ( مثبت یا منفی ) اعمال شده به هدف کاهش میابد که مقدار کاهش فشار متناسب با معکوس مکعب فاصله از مرکز انفجار است . عمده ی کاربرد سرهای جنگی شدیدالانفجار در تخریب اهداف زیر دریایی و انهدام انسانی است .
سرجنگی شدید الانفجار- ترکش زا :
این نوع از سرجنگی مشابه انواع شدیدالانفجار است با این نوع تفافت که این نوع سرجنگی دارای پوسته با طراحی و ضخامت مخصوصی است که بخشی از انرژی انفجار ( در حدود 30% ) را به خود اختصای میدهد و موجب شکل گیری ترکش هایی با انرژی جنبشی بالا ( سرعت زیاد ) میشود . مابقی انرژی رفتاری مشابه سرجنگی شدیدالانفجار از خود نشان میدهد . از انجا که نرخ افت سرعت ترکش ها کمتر از موج شوک است انها پس از طی فاصله کوتاه از جبهه ی موج شوک پیش افتاده و عملا شعاع تخریب حاصل از ترکش ها به طور قابل توجهی از شعاع تخریب موج شوک بیشتر است . با این وجود محدوده ی تخریب ناشی از اثر ترکش های انفجار از محدوده تخریب تا شی از خود انفجار نیز فراتر میرود . سرعت ترکش در سرهای جنگی ترکش زا -انفجاری معمول در حدود 1500 متر بر ثانیه است که در برخی موارد تا فواصل چند کیلومتری را پوشش میدهد .
به منظور شکل دهی ترکش ها متناسب با نوع هدف و همچنین تعیین الگوی توزیع ترکش ها معمولا پوسته ی این نوع سرجنگی ها یا به صورت تصادفی تکه تکه میشوند و یا به منظور افزایش یکنواختی ترکش ها در پوسته ی سرجنگی از درون یا بیرون سیار ایجاد می نماید . در برخی از موارد حتی پوسته از مجموعه ای از ترکش های اماده تشکیل میشود که توسط روش های مختلف تولید در کنار هم قرار گرفته اند . در روش توزیع ناشی از فرایند طبیعی انفجار سرجنگی دارای کمترین میزان کارایی میباشد .
در روش شیاردار نمودن پوسته سطح داخلی و  یا خارجی پوسته با طرح عمق از پیش تعیین شده ای خراشیده یا شکافته میشود . به طوری که به محض انفجار ترکش هایی با اندازه و شکل به خصوص ایجاد میگردد . در این روش برای در هم شکستن پوسته ی سرجنگی انرژی کمتری نسبت به روش اول مورد نیاز است و لذا ترکش ها دارای انرژی جنبشی بیشتری هستند و بنابراین کارایی این نوع سرجنگی بیشتر میشود . روش اخر که بیشترین کارایی را از نظر الگوی توزیع یکنواختی ترکش ها داراست شامل فرایند از قبل شکل دادن ترکش هاست . در مجموع سرجنگی های ترکش زا وقتی در نزدیک هدف منفجر می شوند از تاثیر بیشتری برخوردار خواهند بود . نوع اصابت و تاثیر ترکش ها بستگی به مقطع طولی سرجنگی و جهت ان نسبت به هدف دارد .